Việt Nam là quốc gia có số lượng người mắc và tử vong do biến chứng tiểu đường rất cao. Việc nhận biết thực trạng cũng như cách phòng ngừa biến chứng bệnh tiểu đường không chỉ giúp lấy lại cuộc sống có ý nghĩa cho bệnh nhân mà còn làm giảm gánh nặng y tế cho nước nhà.

Thực trạng bệnh tiểu đường ở Việt Nam

Theo thống kê của Hiệp hội Tiểu đường quốc tế, Việt Nam đang có khoảng 3,7 triệu bệnh nhân tiểu đường trong độ tuổi 18 – 99 và đứng thứ 6 trong khu vực Tây Thái Bình Dương. Mỗi ngày, Việt Nam có 92 người tử vong vì biến chứng tiểu đường, cao gấp 4 lần so với số người tử vong vì tai nạn giao thông. Đây là những con số đáng báo động bởi rõ ràng theo các chuyên gia y tế, bệnh nhân tiểu đường hoàn toàn có thể kiểm soát nếu hiểu và thực hiện các cách phòng ngừa biến chứng bệnh tiểu đường từ sớm.

Các biến chứng tiểu đường thường gặp

Các biến chứng tiểu đường phần lớn là kết quả của sự mất cân bằng đường huyết trong thời gian dài, thường gặp nhất là:

- Biến chứng tim mạch của bệnh tiểu đường: Chiếm 65% các ca tử vong do tiểu đường. Theo nghiên cứu, người bị tiểu đường có nguy cơ mắc các bệnh lý tim mạch cao gấp 2 – 3 lần so với người bình thường.

- Tổn thương thần kinh và cắt cụt chi: Thống kê, cứ 30s trên thế giới có 1 người phải cắt chi vì biến chứng tiểu đường. Nguyên nhân là do hệ miễn dịch suy giảm cộng thêm tình trạng mất cảm giác bảo vệ khiến vết thương ở người tiểu đường khó phát hiện và khó lành.

- Biến chứng thận của bệnh tiểu đường: Đường huyết cao làm tăng nguy cơ mắc bệnh thận giai đoạn cuối lên 10 lần.

- Biến chứng mắt của bệnh tiểu đường: Đường huyết cao sẽ gây tổn thương võng mạc, đục thủy tinh thể, lâu dần gây mất thị lực, thậm chí là mù lòa.

 Biến chứng tiểu đường đang làm tăng nặng chi phí cho nền y tế Việt Nam

Biến chứng tiểu đường đang làm tăng nặng chi phí cho nền y tế Việt Nam

Điều cần thiết là bệnh nhân tiểu đường nhận thức được các biến chứng có thể xảy ra, phát hiện và áp dụng các cách phòng ngừa biến chứng bệnh lý tiểu đường từ sớm.

Một số biện pháp phòng ngừa biến chứng tiểu đường

Để ngăn ngừa biến chứng tiểu đường, các chuyên gia khuyến khích bệnh nhân nên áp dụng các biện pháp sau:

Xây dựng chế độ ăn lành mạnh và kiểm soát cân nặng:

Đây không chỉ là cách phòng ngừa biến chứng bệnh tiểu đường cho người đã được chẩn đoán mà còn giúp người bình thường hạn chế nguy cơ mắc bệnh lý này. Việc duy trì một chế độ ăn lành mạnh, không thừa cân béo phì có tác dụng ổn định nồng độ đường huyết đồng thời hạn chế nguy cơ tiến triển thành các biến chứng đặc biệt là tim mạch. Các chuyên gia khuyến cáo trong chế độ ăn hàng ngày cần:

- Hạn chế carb xấu, tăng cường carb tốt: Carb là viết tắt của Carbohydat và có 3 loại chính là tinh bột, đường và chất xơ. Trong đó 2 loại đầu dưới tác dụng chuyển hóa của cơ thể sẽ trực tiếp tạo ra glucose làm tăng đường huyết trong máu. Do vậy, người bị tiểu đường chỉ nên chọn các thực phẩm chứa nhiều carb tốt là chất xơ, hạn chế thực phẩm nhiều carb xấu – nhiều đường, tinh bột.

- Kiểm soát lượng natri: Tổ chức WHO khuyến cáo người mắc tiểu đường không nên ăn quá 5 g muối/ngày để tránh gia tăng biến chứng về thận.

- Hạn chế chất béo bão hòa: Chất béo bão hòa là một trong những thủ phạm gây ra bệnh lý tim mạch, thừa cân, béo phì, làm giảm tính nhạy cảm với insulin và gây tăng đường huyết.

Dưới đây là danh sách một số loại thực phẩm tốt cho người mắc tiểu đường được khuyến cáo.

 Người bệnh tiểu đường nên ăn nhiều rau xanh, trái cây tươi và cá

Người bệnh tiểu đường nên ăn nhiều rau xanh, trái cây tươi và cá

Tập thể dục giúp phòng tránh biến chứng tiểu đường trên tim mạch

Nhiều nghiên cứu chứng minh: vận động 30 phút mỗi ngày giúp giảm 40% nguy cơ mắc tiểu đường type II. Việc luyện tập còn giúp giữ cân nặng ổn định, cải thiện mỡ máu, giảm stress, quan trọng nhất là hỗ trợ insulin trong quá trình điều tiết đường huyết của cơ thể. Các loại vận động được khuyến cáo là bơi lội, đi bộ, đạp xe…

Ngủ đủ giấc

Tin buồn cho người bị tiểu đường là việc ngủ quá nhiều hay quá ít đều có thể ảnh hưởng xấu đến chỉ số đường huyết. Thời gian ngủ tối ưu theo nghiên cứu là từ 6,5 – 8,5 giờ/ngày. Để đảm bảo khoảng thời gian này, người bị tiểu đường nên tạo thói quen thức giấc và ngủ trong cùng 1 thời điểm mỗi ngày; tránh ngủ trưa quá lâu hoặc ngủ vào buổi chiều, tránh suy nghĩ hoạt động căng thẳng trước giờ ngủ…

Hạn chế căng thẳng, stress

Mặc dù chưa có lý giải rõ ràng về mối quan hệ giữa stress và bệnh tiểu đường, tuy nhiên cả người mắc tiểu đường type I và type II đều nhận thấy có sự gia tăng chỉ số đường huyết khi họ bị căng thẳng hoặc áp lực. Trong đó sự căng thẳng về thể chất có mức độ tăng đường huyết cao hơn sự căng thẳng về tinh thần. Để kiểm soát stress, người mắc tiểu đường được khuyên thực hiện một số liệu pháp như: thiền, thể dục nhẹ nhàng hay tập hít thở sâu 5 – 20 phút hàng ngày để thư giãn cơ bắp.

Bỏ thuốc lá để giảm 50% nguy cơ mắc biến chứng tiểu đường

Nicotine trong thuốc lá không chỉ gây hại cho chức năng phổi mà còn ảnh hưởng xấu đến bệnh tiểu đường. Với người bình thường, việc hút thuốc lá làm tăng 30 – 40% nguy cơ mắc tiểu đường. Với người đã được chẩn đoán bị tiểu đường, sử dụng thuốc lá sẽ làm giảm hiệu quả kiểm soát đường huyết đồng thời tăng nguy cơ biến chứng lên gấp 2 lần so với người bệnh không hút thuốc. Mặc dù khó khăn nhưng bỏ thuốc lá là biện pháp cần làm nếu bạn bị tiểu đường.

Theo dõi đường huyết hàng ngày và kiểm tra sức khỏe định kỳ

Cách phòng ngừa biến chứng tiểu đường này có hai tác dụng. Một là giúp người mắc tiểu đường biết được hiệu quả của phương pháp điều trị đang sử dụng và có điều chỉnh phù hợp. Hai là phát hiện sớm các biến chứng của bệnh tiểu đường từ đó hạn chế tối đa sự tiến triển cũng như nguy cơ tử vong. Các chuyên gia khuyến cáo bệnh nhân tiểu đường nên đi kiểm tra mắt và các bệnh lý tim mạch định kỳ.

Nhìn chung việc ngăn ngừa và điều trị biến chứng tiểu đường là một quá trình dài, đòi hỏi sự kiên trì và phối hợp nhiều phương pháp với nhau. Càng áp dụng sớm những cách phòng ngừa biến chứng bệnh tiểu đường, người bệnh càng có cơ hội cao lấy lại cuộc sống bình thường.

Biên tập viên sức khỏe Đông Tây

Tham khảo:

https://www.diabetes.co.uk/diabetes-complications/diabetes-complications.html  

https://www.onhealth.com/content/1/diabetes_complications

BTV Lan Anh

Hộ Tạng Đường - Hỗ trợ giảm nguy cơ biến chứng tim mạch, thần kinh do đái tháo đường

Bình luận