Kỹ thuật tiêm insulin là rất cần thiết với những bệnh nhân phải sử dụng insulin liên tục để đạt hiệu quả cao khi sử dụng loại thuốc này.

Tự trang bị kiến thức về kĩ thuật tiêm insulin là rất cần thiết đối với những bệnh nhân phải sử dụng insulin liên tục, vĩnh viễn. Phương pháp phổ biến là tiêm bằng bơm tiêm thường, rất dễ sử dụng với bệnh nhân. Tuy nhiên đường tiêm trực tiếp đưa thuốc vào máu, nếu bệnh nhân không tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ sẽ rất nguy hiểm. Bệnh nhân cần lưu ý bảo quản thuốc tốt; tuân thủ thời gian tiêm, vị trí tiêm theo chỉ định và hướng dẫn của bác sĩ. Cần chuẩn bị tốt trước khi tiêm và tiêm đúng kĩ thuật. Nếu có các phản ứng cần thông báo ngay cho bác sĩ điều trị. Hiểu và thực hiện đúng phương pháp tiêm sẽ mang lại hiệu quả điều trị cao, sự an toàn tối đa cho người bệnh và giúp bệnh nhân chủ động hơn trong cuộc sống của mình.

Insulin là một hocmon do tuyến tụy tiết ra, có tác dụng làm hạ đường huyết trong cơ thể, được sử dụng trong điều trị đái tháo đường typ 2 (không bắt buộc, có thể chỉ sử dụng tạm thời) và đái tháo đường typ 1 (bắt buộc phải sử dụng vĩnh viễn). Tuy nhiên insulin không thể sử dụng bằng đường uống được vì khi vào đường tiêu hóa sẽ bị phá hủy bởi các men tiêu hóa và mất tác dụng. Do đó hiện nay insulin được đưa vào cơ thể bằng đường tiêm. Bệnh nhân có thể tiêm insulin tại bệnh viện hay tại nhà. Với bệnh nhân phải sử dụng inslin vĩnh viễn, việc bệnh nhân có thể tự tiêm cho mình là rất cần thiết. Bài viết sau đây sẽ hướng dẫn cho bạn cách làm thế nào để tiêm insulin đúng kĩ thuật để mang lại hiệu quả điều trị và sự an toàn tối đa cho người bệnh tiểu đường.

Tiem-insulin-dung-ky-thuat-mang-lai-hieu-qua-cao

Tiêm insulin đúng kỹ thuật mang lại hiệu quả cao

Lưu ý:

• Lọ insulin nên bảo quản ở ngăn mát tủ lạnh: 4 – 8°C.
• Thời điểm tiêm insulin: Tốt nhất là tiêm insulin trước bữa ăn. Tùy từng loại insulin mà thời gian từ khi tiêm đến khi ăn là khác nhau. Thông thường thời điểm phải ăn là khi insulin bắt đầu có tác dụng.
Ví dụ:với insulin thường (regular) là 20 – 30 phút, insulin mixtard cũng là 30 phút, insulin bán chậm (lente, NPH, insulatard...) là 60 phút... Nếu ăn muộn hơn thì người bệnh có nguy cơ rất cao bị hạ đường huyết.

Chuẩn bị

- Trước mỗi lần tiêm: rửa tay sạch và sát trùng chỗ tiêm.
- Sát trùng lọ Insulin bằng cồn 70°.
- Lăn nhẹ lọ Insulin trong tay trước khi rút Insulin (có tác dụng làm ấm và trộn đều insulin). Chỉ khuyến cáo lăn lọ insulin bán chậm hoặc insulin mixtard, còn với insulin thường thì không cần. Không nên lắc mạch lọ insulin vì dễ tạo ra các bọt khí và khi rút insulin vào bơm tiêm thì khí có thể lọt vào bơm tiêm.
- Ống tiêm insulin phải tương thích với lọ insulin.
- Kéo ống tiêm ra một đoạn để lấy khí bằng lượng Insulin cần lấy và bơm lượng khí vào lọ thuốc rút ra lượng Insulin cần dùng.
- Đuổi hết khí ra khỏi ống tiêm trước khi tiêm. 

Kỹ thuật tiêm Insulin

Goc-tiem-insulin-dung-ky-thuat

 Góc tiêm insulin đúng kỹ thuật

- Kéo da lên và tiêm qua da 1 góc 45°.
- Sau tiêm nên giữ kim lại khoảng 10giây để Insulin được hấp thu hết.
- Tránh đâm kim quá sâu thành tiêm bắp.
- Để tránh hiện tượng tại chỗ tiêm gây đau hoặc nổi đỏ:
+ Tiêm Insulin ở nhiệt độ phòng, tránh để quá lạnh.
+ Đuổi hết không khí trong ống tiêm trước khi tiêm.
+ Chờ cồn khô hoàn toàn trước khi tiêm.
+ Đâm kim nhanh qua da. Mặt vát của kim nên hướng lên trên mặt da. Không đổi hướng kim khi đã qua da.
+ Không kéo căng da tại chỗ tiêm.
+ Không rút kim ra rồi đâm lại. Kim chỉ dùng 1 lần rồi bỏ

Vi-tri-tiem-insulin-dung-ky-thuat

Vị trí tiêm insulin đúng kỹ thuật

Vị trí tiêm

- Vùng cơ cánh tay, mặt trong trước đùi, mông và bụng ở vùng cách rốn 2 inch.
- Cần xoay vòng và thay đổi vùng tiêm để tránh biến chứng loạn dưỡng mỡ. Có thể quay vòng vị trí tiêm theo chiều kim đồng hồ, hoặc đổi chỗ tiêm giữa bụng – đùi – cánh tay...
- Sự hấp thu Insulin tùy theo vị trí tiêm, sự hấp thu tốt nhất ở bụng, sau đó đến bắp tay, đùi, và mông (bụng > bắp tay > đùi > mông). Các yếu tố làm tăng hấp thu Insulin: vận động; tiêm bắp; xoa bóp chỗ tiêm. Lớp mỡ dưới da mỏng, thể phì đại mô mỡ sẽ hấp thu chậm hơn.

Sau khi tiêm insulin có thể xảy ra vấn đề gì?
Tiêm insulin có thể gây hiện tượng kích ứng da tại chỗ tiêm như bị đỏ, sưng nề nhẹ hoặc một số tác dụng phụ không mong muốn như dị ứng, tăng cân, hạ đường huyết….
Kĩ thuật tiêm không đúng cách có thể gây hạ đường huyết với các biểu hiện như đói, vã mồ hôi, run tay, choáng váng… Dùng một ly sữa, bánh kẹo ngọt, một ly nước đường… tình trạng trên sẽ qua đi nhanh chóng. Hoặc vùng tiêm insulin bị lồi lõm; dày lên; nổi cục. Đó có thể là các biến chứng tại chỗ tiêm như teo đét hoặc phì đại tổ chức mỡ dưới da. Khi đó không nên tiêm vào các vùng này vì insulin sẽ không được hấp thu tốt. Để tránh hoặc hạn chế hiện tượng này, các bạn cần tuân thủ hướng dẫn quay vòng vị trí tiêm theo chiều kim đồng hồ hoặc đổi chỗ tiêm giữa bụng - đùi - cánh tay...

Thận trọng trước khi tiêm
- Kiểm tra hạn sử dụng của thuốc, đọc kĩ hướng dẫn sử dụng, tác dụng phụ và cảnh báo.
- Lọ insulin sau khi mở nắp có thể giữ được trong nhiệt độ phòng trong khoảng 6 tuần. Nên cất giữ insulin trong tủ lạnh cho đến khi đem ra sử dụng. Tránh để thuốc ở nhiệt độ quá nóng hay tiếp xúc trực tiếp với ánh sáng mặt trời.
- Vứt ngay những lọ thuốc đã hết hạn sử dụng hoặc đã mở nắp trên 6 tuần hay quan sát thấy những lọ thuốc bị đổi màu, vẩn đục.
- Duy trì tiêm insulin của cùng một nhà sản xuất trừ khi bác sĩ khuyên bạn nên đổi thuốc. Điều này giúp bạn có được insulin cùng nguồn gốc, cùng chủng loại và nồng độ. Phải nhớ kiểm tra hạn dùng và luôn có sẵn một lọ dự trữ.
- Đánh dấu bằng cách viết hoặc đeo một cái vòng vào các lọ insulin đang dùng. Ngoài ra bạn cũng nên có một cuốn sổ nhỏ ghi rõ tên và điện thoại của bác sĩ điều trị cùng tên tất cả các loại thuốc bạn đang dùng, bao gồm cả các loại insulin. Mục đích là để phòng khi bạn bị hạ đường huyết thì các thầy thuốc và người nhà bạn biết cách xử trí nhanh và phù hợp nhất.
- Khi đi khám bệnh khác, phải thông báo cho bác sĩ bạn đang tiêm insulin để bác sĩ không kê những thuốc có tương tác hoặc làm giảm tcs dụng của insulin.
- Nếu chỗ da bị kích ứng kéo dài trên 2 tuần hoặc bạn cảm thấy khó chụi, đau hay các biểu hiện tác dụng phụ của thuốc thì cần thông báo ngay cho bác sĩ.

DS. Minh Phương

BTV Lan Anh

Hộ Tạng Đường - Hỗ trợ giảm nguy cơ biến chứng tim mạch, thần kinh do đái tháo đường

Bình luận