Chăm sóc bàn chân do biến chứng Đái tháo đường

Biến chứng bàn chân do đái tháo đường là biến chứng thường gặp ở bệnh nhân. Nguyên nhân là do tổn thương ở thần kinh làm mất cảm giác đau nên bệnh nhân không phát hiện được các tổn thương ở chân; tổn thương mạch máu dẫn đến thiếu máu nuôi dưỡng chi gây hoại tử chi; hệ miễn dịch suy giảm nên rất dễ bị nhiễm trùng và lâu lành các vết thương. Nếu không phát hiện sớm các vết loét ở chân và có hướng điều trị kịp thời thì người bệnh có thể phải cắt bỏ ngón chân, bàn chân hay thậm chí cả chân. Chăm sóc bàn chân ngay cả khi chưa xuất hiện các triệu chứng là biện pháp tốt nhất ngăn ngừa các tổn thương ở chân do biến chứng tiểu đường.

Biến chứng bàn chân do đái tháo đường (ĐTĐ) nếu không phát hiện sớm sẽ dẫn đến loét bàn chân, hoại tử chi và phải cắt bỏ. Vậy làm thế nào để giảm nguy cơ biến chứng bàn chân ở người bệnh tiểu đường?Bệnh nhân nên thực hiện theo những hướng dẫn sau đây:

Chăm sóc bàn chân để tránh biến chứng bàn chân do đái tháo đường

1. Kiểm soát lượng đường huyết và các bệnh lý kèm theo

Chọn lựa lối sống lành mạnh, khoa học là cách giúp lượng đường, huyết áp và lượng cholesterol trong máu luôn ở mức bình thường. Đó là cách hữu hiệu để ngăn ngừa và trì hoãn bệnh lý bàn chân cũng như bệnh lý liên quan tới tim, mắt, thận do ĐTĐ gây ra.

Người bệnh cần tuân thủ chế độ ăn kiêng, tập thể dục, dùng thuốc theo đúng chỉ định của bác sĩ, tái khám, điều trị và kiểm tra nồng độ đường máu định kỳ. Không nên hút thuốc lá và uống rượu

2. Kiểm tra bàn chân mỗi ngày

Với người có bệnh lý ĐTĐ nên tự kiểm tra bàn chân mỗi ngày, đó là cách tốt nhất để bảo vệ bàn chân. Ví dụ như: khi tắm, cần kiểm tra toàn bộ bề mặt da để phát hiện sớm bất kỳ tổn thương nào ở bàn chân như vết thương, trầy xước, vết loét, cục chai, mắt cá, mụn cóc, móng quặp, phồng nước....

Biến chứng bàn chân nguy hiểm do đái tháo đường

3. Rửa chân mỗi ngày

Rửa chân mỗi ngày bằng nước ấm. Không nên ngâm chân trong nước quá lâu, tránh làm khô da. Luôn thử nhiệt độ của nước để tránh quá nóng. Luôn làm khô các kẽ chân sau khi rửa, nên dùng các loại xà phòng rửa chân loại nhẹ ít chất xút, nhiều chất giữ ẩm da, ít mùi thơm và ít bọt. Cần xả nước thật sạch để tránh đọng xà phòng gây kích ứng da và ngứa. Riêng kẽ chân có thể sử dụng các loại phấn, bột talc để giữ da khô ở các kẽ ngón chân vốn dĩ đã rất ẩm ướt.

4. Luôn giữ da chân mềm mại

Nếu da chân của bạn thường hay bị khô và vảy sừng, có thể dùng kem hay vaselin để làm mềm da, nhất là vùng gót và những vùng tì đè khi đi lại. Tránh không được thoa kem làm mềm vào các kẽ chân, vì đó là điều kiện để gây nên các vết trầy xước và ổ nhiễm trùng.

5. Giữ gót chân không bị chai, dày sừng

Nếu gót chân của bạn bị chai hoặc dày sừng, nên hỏi ý kiến của bác sĩ chuyên khoa về việc chăm sóc. Có thể làm bớt dày sừng ở gót chân bằng cách chà vào đá bọt hay dụng cụ chuyên dụng để loại bỏ tế bào da chết, tránh chà nhiều, mạnh gây tổn thương da. Tuyệt đối không tự ý cắt da vùng gót chân hay sử dụng dao để bào vùng da dày.

Tổn thương gót chân do bệnh đái tháo đường

6. Cắt móng chân mỗi tuần hay khi cần

Không nên để móng chân quá dài, hãy cắt ngắn mỗi tuần hay khi móng chân quặp vào da gây đau. Cần cắt tròn móng chứ không nên cắt sâu vào 2 khóe móng, nếu không sẽ dễ cắt nhầm vào da và gây nhiễm trùng, móng quặp.

7. Luôn mang giày và vớ mềm

Bệnh nhân tiểu đường không bao giờ được đi chân không, bất kể trong nhà hay ngoài đường, vì hầu như mọi đồ vật chung quanh đều ẩn chứa nguy cơ tiềm tàng gây tổn thương cho bàn chân. Ngoài ra khi mang giày, bắt buộc phải mang tất, nếu không chính đôi giày sẽ lại gây tổn thương. Luôn mang vớ mềm, ít mối ráp kèm theo để tránh những vết chai da do giày, dép cọ sát lâu ngày để lại. Đế giày hay dép phải thật mềm.

8. Bảo vệ chân trước môi trường quá nóng hoặc lạnh

Cẩn thận khi dùng nước nóng, tắm hơi (khô, ướt), ngâm chân nước nóng, chườm nóng... Không nên tắm nước nóng lâu, vì có thể gây bỏng do cảm giác da của bệnh nhân tiểu đường đã bị suy giảm. Khi bị lạnh ban đêm cần mang tất chân trước khi đi ngủ.

Nguy cơ cắt cụt chi do đái tháo đường

9. Luôn giữ dòng máu lưu thông tốt ở chân

Khi ngồi hãy để thẳng chân, tránh tình trạng tắc mạch máu do gập gối quá lâu. Luôn cử động cẳng, bàn chân mỗi 5 phút hay nhón gót tại chỗ nhằm tăng co bóp các cơ vùng cẳng chân giúp máu lưu thông tốt hơn. Không nên mang vớ và quần quá chật.

10. Tăng cường hoạt động thể chất

Tham khảo với bác sĩ chuyên khoa về chế độ hoạt động thể chất. Hãy tập luyện mỗi ngày 30 phút. Các môn thể dục có thể thực hiện được: đi bộ, đạp xe đạp, bơi lội,… Tránh các hoạt động gắng sức hoặc các hoạt động làm tăng áp lực tì đè lên bàn chân: chạy, nhảy… Phải luôn khởi động làm nóng trước khi thực hiện các bài tập luyện. Mang giày thể thao phù hợp.

11. Liên lạc tốt với bác sĩ chăm sóc gia đình

Luôn luôn hỏi ý kiến của bác sĩ chuyên khoa trước khi thực hiện bất cứ những hoạt động nào. Vì đôi khi những hoạt động đó có thể làm nặng thêm tình trạng tổn thương bàn chân của bạn. Hãy tái khám ngay khi bàn chân có biểu hiện bất thường: đau, loét, đốm đỏ hay sưng... Kiểm tra cảm giác của bàn chân mỗi lần đi khám ít nhất 1 lần/năm. Cung cấp đầy đủ thông tin về tình trạng sức khỏe và cách tự chăm sóc bàn chân tại nhà để nhận được lời khuyên.

Hãy tự chăm sóc bàn chân của bạn ngay từ bây giờ dù chưa có biểu hiện gì. Lên kế hoạch chăm sóc theo các bước đã nêu trên. Chuẩn bị đầy đủ các dụng cụ cần thiết cho việc chăm sóc bàn chân của bạn.

DS. Minh Phương