Biến chứng bàn chân Charcot là tổn thường bàn chân nguy hiểm khiến người bệnh tiểu đường phải nhập viện.

Bệnh lý đái tháo đường (ĐTĐ) đang có xu hướng ngày càng gia tăng. Thống kê cho thấy, có đến 6% dân số Mỹ bị mắc ĐTĐ (tương đương với 16 triệu người). ĐTĐ là nguyên nhân của nhiều biến chứng nguy hiểm trên tim mạch, mắt, thận, thần kinh… Trong đó, biến chứng bàn chân Charcot một biến chứng phổ biến khiến người bệnh ĐTĐ phải nhập viện.

Bàn chân Charcot và những tổn thương kết hợp

Một thầy thuốc tên Charcot đã mô tả tổn thương thoái hóa khớp do nguyên nhân thần kinh xảy ra ở những bệnh mất đi cảm giác năm 1868. Bệnh Charcot khi đó rất hiếm xảy ra ở người bệnh ĐTĐ, nguyên nhân vì sự hiểu biết có giới hạn và nhiều trường hợp chỉ chẩn đoán khi bị cấp tính. Tổn thương xương trong bệnh Charcot là do lượng máu cung cấp thứ phát liên quan tới bệnh lý thần kinh bị giảm. Điều này làm tăng hoạt động của hủy cốt bào và dẫn đến xương dễ bị gãy dù chỉ bị chấn thương nhẹ. Vấn đề này liên quan đến việc giảm nhận cảm của thần kinh ngoại biên. Đồng thời cũng do sự giảm biên độ vận động của khớp từ hiện tượng glycosyl hóa của mô liên kết. Những yếu tố trên tác động lên bàn chân và phá hủy cấu trúc bình thường của nó.

Biến chứng bàn chân Charcot do bệnh tiểu đường

Biến chứng bàn chân Charcot do bệnh tiểu đường

Trong bệnh ĐTĐ, nguyên nhân dẫn đến bàn chân Charcot là do tổn thương thần kinh chi phối bàn chân và suy giảm tuần hoàn tại chỗ. Bàn chân sẽ bị biến dạng và không còn linh hoạt. Bàn chân người ĐTĐ bị mất cảm giác do tổn thương thần kinh làm, người ĐTĐ lâu ngày còn không cảm nhận được khi đâm kim vào da lòng bàn chân. Đây là cơ hội để các vết thương nhỏ như vết muỗi cắn có thể tiến triển thành nhiễm trùng nghiêm trọng. Mạch máu trong ĐTĐ bị tổn thương làm giảm lượng máu nuôi bàn chân sẽ dẫn đến yếu mô xương, các xương ở bàn chân bị gãy, khớp cổ chân, ngón chân bị biến dạng. Nguy hiểm là người bệnh không cảm nhận được khi gãy xương bàn chân xảy ra do tổn thương thần kinh cảm giác. Nếu tiếp tục đi đứng sẽ dẫn đến tổn thương gãy thêm trầm trọng và biến dạng khớp, các góc xương gãy nhô xuống tạo ra những điểm loét da ở bàn chân người bệnh. Những tổn thương và biến dạng dẫn đến bàn chân Charcot, đây là một trong những vấn đề nghiêm trọng nhất trong biến chứng bàn chân ở người bệnh ĐTĐ.

Phát hiện sớm các dấu hiệu của bàn chân Charcot

Do bệnh nhân ĐTĐ bị bàn chân Charcot thường không thấy cảm giác đau nên phải quan sát một số dấu hiệu khác để có thể nhận biết bệnh. Ở giai đoạn sớm của bệnh, dấu hiệu thường gặp nhất là sưng bàn chân - triệu chứng này xảy ra khi không hề có một chấn thương gì trước đó. Bên cạnh đó là hiện tượng đỏ da bàn chân. Triệu chứng sưng, đỏ bàn chân ở người bệnh ĐTĐ thường được chẩn đoán là nhiễm trùng xương nhưng thực tế điều này ít xảy ra nếu không có tổn thương da (loét da). Người bệnh ĐTĐ hàng ngày phải tự kiểm tra bàn chân mình, nếu phát hiện sưng đỏ phải đến bác sĩ để xác định có phải giai đoạn đầu của bàn chân Charcot.
Chụp phim, trong đó X-quang là một kỹ thuật thông dụng và dễ làm giúp chẩn đoán chính xác. X-quang giúp đánh giá đậm độ xương, trong giai đoạn sớm của bàn chân Charcot, hình ảnh X-quang có thể bình thường. Khi bệnh phát triển, X-quang sẽ phát hiện các tổn thương gãy xương nhiều điểm và biến dạng khớp. Chụp cộng hưởng từ (MRI) có thể giúp chẩn đoán tốt hơn về xương bàn chân và khớp cổ chân. Ngoài ra, dùng kỹ thuật xạ hình xương để đánh giá tình trạng nhiễm trùng cũng như tổn thương xương.

Điều trị biến chứng bàn chân Charcot

Làm lành các xương bị gãy cùng với việc phòng ngừa biến dạng thêm của bàn chân và hiện tượng phá hủy khớp là mục tiêu điều trị bàn chân Charcot trong bệnh ĐTĐ. Các bện pháp có thể gồm can thiệp phẫu thuật và không phẫu thuật. Bệnh nhân sẽ được can thiệp phẫu thuật khi bàn chân bị biến dạng khó đi lại, tuy nhiên rủi ro cao đưa đến loét hoặc khi đã dùng giày bảo vệ nhưng không hiệu quả ,hoặc trong một số trường hợp gãy xương biến dạng đòi hỏi phẫu thuật mới lành xương được.
Để tránh bị biến dạng bàn chân, người bệnh ĐTĐ nên mang giày theo đúng số, không đi quá chật. Khi mang giày bảo vệ, phải tránh dồn trọng lực cơ thể lên xương bàn chân cho đến khi xương gãy lành hẳn.
Cuối cùng điều cơ bản nhất ở tất cả bệnh nhân ĐTĐ là vẫn phải kiểm soát tốt đường huyết và phòng tránh biến chứng thần kinh, mạch máu.

DS. Đông Tây

Theo Tạp chí Thuốc & Sức khỏe số 486

BTV Lan Anh

Hộ Tạng Đường - Hỗ trợ giảm nguy cơ biến chứng tim mạch, thần kinh do đái tháo đường

Bình luận