Bệnh Parkinson khiến cho lưỡi và các cơ trong miệng bị cứng, không thể phối hợp chặt chẽ với nhau, làm cho việc nuốt thức ăn trở nên khó khăn. Khó nuốt, nuốt nghẹn là một vấn đề nghiêm trọng, thường ảnh hưởng tới bệnh nhân Parkinson giai đoạn cuối.

Bệnh Parkinson và chứng khó nuốt

Do mất dần khả năng kiểm soát cơ bắp, người bệnh Parkinson phải đối mặt với nhiều triệu chứng không điển hình khác bên cạnh chứng run rẩy, chậm vận động và cứng đờ. Khó nuốt là một triệu chứng như vậy.

Nuốt là một hoạt động phức tạp để đưa thức ăn và nước uống vào bên trong cơ thể. Hành động nuốt được chia thành 3 giai đoạn – qua miệng, họng và thực quản. Người bệnh Parkinson thường gặp khó khăn trong 2 giai đoạn đầu tiên:

- Lưỡi hoặc các cơ vùng má bị yếu làm cho việc đảo thực phẩm trong miệng trở nên khó khăn, cản trở việc nhai;

- Cơ bắp cổ họng bị yếu, không đủ khả năng di chuyển thức ăn đi qua thực quản.

Khó nuốt là vấn đề thường gặp ở những người mắc bệnh Parkinson, ảnh hưởng trực tiếp đến lượng dinh dưỡng được đưa vào cơ thể. Không chỉ gây thiếu hụt dinh dưỡng, chứng khó nuốt còn làm tăng nguy cơ bị viêm phổi sặc (aspiration pneumonia), đe dọa tính mạng người bệnh. Vì vậy, chứng khó nuốt thực sự là một vấn đề nghiêm trọng cần được quan tâm ở bệnh nhân Parkinson.

Nguyên nhân gây khó nuốt


Bệnh Parkinson gây mất dần kiểm soát cơ bắp và dẫn đến chứng khó nuốt

Một số yếu tố sau có thể góp phần gây ra chứng khó nuốt cho người bệnh Parkinson:

- Suy giảm chức năng vận động của các cơ cổ họng do bệnh Parkinson

- Thiếu nước bọt hoặc khô miệng làm trầm trọng hơn triệu chứng khó nuốt. Khô miệng cũng là tình trạng phổ biến ở những người mắc bệnh Parkinson, thường liên quan đến việc sử dụng thuốc kháng cholinergic.

- Tuổi tác. Bệnh Parkinson phổ biến hơn ở người cao tuổi, một bộ răng – hàm kém do tuổi cao cũng góp phần gây chứng khó nuốt.

Chẩn đoán chứng khó nuốt cho người bệnh Parkinson

Khi một bệnh nhân Parkinson gặp khó khăn trong việc nuốt, bác sỹ sẽ tiến hành đánh giá lịch sử bệnh và thăm khám để xác định mức độ nghiêm trọng của chứng khó nuốt cũng như nguy cơ viêm phổi.

Để chẩn đoán chứng khó nuốt do Parkinson, bác sỹ có thể yêu cầu bạn uống một loại nước có chứa barium sau đó chụp X-quang; Nội soi thực quản cũng có thể giúp phát hiện chứng khó nuốt.

Các dấu hiệu sau có thể giúp phát hiện chứng khó nuốt, người bệnh Parkinson nên đến bệnh viện để khám và điều trị kịp thời:

- Chảy nước dãi do nước bọt bị tích tụ trong miệng.

- Bị nghẹn hoặc ho trong bữa ăn.

- Cảm giác có thứ gì đó vướng trong cổ họng

- Giọng nói bị thay đổi

- Giảm cân không rõ nguyên nhân

- Đau họng, ợ nóng.

Các biến chứng do khó nuốt

Khó nuốt thực sự là một vấn đề nghiêm trọng đối với bệnh nhân Parkinson bởi nó có thể gây ra các biến chứng sau:

- Sặc, ho, chảy nước dãi do thực phẩm và nước bọt không được nuốt hết, còn tồn đọng lại ở miệng hoặc cổ họng.

- Viêm phổi sặc do người bệnh hít phải thức ăn hoặc chất lỏng vào trong phổi.

- Sút cân. Đây là một dấu hiệu cho thấy chứng khó nuốt đã xảy ra khá lâu và nghiêm trọng.

- Suy dinh dưỡng

- Giảm tuổi thọ

- Các vấn đề tâm lý, xã hội: Khó nuốt, nuốt nghẹn có thể làm cho người bệnh có cảm giác sợ hãi mỗi khi đến bữa ăn. Đồng thời, tình trạng này cũng làm giảm hứng thú của bệnh nhân đối với thực phẩm do phải chuyển sang ăn/uống các thức ăn dễ nuốt. Một số người còn có tâm lý tránh gặp gỡ khách trong bữa ăn do chứng khó nuốt.

Điều trị chứng khó nuốt như thế nào?

Dieu-tri-chung-kho-nuot-cho-nguoi-benh-Parkinson
Điều trị chứng khó nuốt cho người bệnh Parkinson

Tùy thuộc vào tình trạng và khả năng đáp ứng của người bệnh, các bác sỹ sẽ chọn phương pháp điều trị phù hợp.

Một số kỹ thuật giúp cải thiện khả năng nuốt cho người bệnh Parkinson:

- Kỹ thuật effortful (kỹ thuật gắng sức): Người bệnh cần co cơ cổ họng thật chặt khi nuốt.

- Kỹ thuật nuốt hai lần sau khi ho.

- Âm ngữ trị liệu Lee Silverstein (LSVT).

Ngoài ra, tư thế ngồi khi ăn và việc lựa chọn thực phẩm hợp lý cũng có thể giúp cải thiện chứng khó nuốt. Bạn nên ngồi ăn thẳng lưng và hơi đưa đầu về phía trước, ăn các thức ăn mềm hoặc thực phẩm xay nhuyễn, ăn miếng nhỏ và nhai thật chậm, và tránh nói chuyện và phân tán suy nghĩ trong khi đang ăn.

Khó nuốt cũng gây khó khăn khi uống thuốc, một số lời khuyên sau có thể giúp việc uống thuốc dễ dàng hơn:

- Làm ẩm miệng bằng nước hoặc nước bọt trước khi uống thuốc

- Giữ nước trong miệng trước khi đặt các viên thuốc vào miệng

- Đặt thuốc ở trung tâm của lưỡi và dọc theo chiều lưỡi nếu viên thuốc có hình bầu dục.

- Ngả đầu ra sau và uống liền một ngụm nước, nuốt thuốc trực tiếp vào cổ họng, sau đó đưa đầu bạn trở lại bình thường.

- Có thể nhai thức ăn trước khi đặt viên thuốc vào miệng, sau đó nuốt thức ăn và thuốc chung với nhau.

- Nếu không loại loại thuốc có tác dụng phóng thích kéo dài, có thể nghiền viên thuốc thành bột và thêm nó vào nước trái cây để uống.

- Cúi cằm gần ngực khi nuốt để giúp khí quản mở ra và tránh gây sặc

Khó nuốt là dấu hiệu cho thấy bệnh Parkinson đang tiến triển nặng hơn, đây là nguyên nhân gây viêm phổi đe dọa tới tính mạng người bệnh. Cần phát hiện sớm triệu chứng khó nuốt để có phương pháp điều trị kịp thời.

Biên tập viên sức khỏe Đông Tây

Tham khảo: http://www.samaritanhospital.org/departments-services/rehabilitation/dysphagia-in-parkinsons

BTV Lan Anh

Vương Lão Kiện Giúp giảm run tay chân, phục hồi khả năng vận động

Bình luận