Thiên ma có tên khoa học là: Gastrodia elata Blume, họ Lan - Orchidaceae.

Bộ phận dùng làm thuốc là thân củ phơi khô, thường để cả củ khô, khi dùng đem ngâm nước gừng thái lát.

Theo Y học cổ truyền

Thiên ma có vị cay ngọt, tính bình, quy vào kinh Can - có tác dụng bình can, trừ phong, chống co giật, được dùng trị can phong nội động, run, co giật, đau đầu, hoa mắt, chóng mặt.

Thiên ma
Đông y đã tóm tắt tác dụng của thiên ma là: "Tam kháng" + "Tam trấn": Tam kháng (3 chống) bao gồm: chống động kinh, chống hôn mê và chống phong thấp; Tam trấn bao gồm trấn tĩnh, trấn kinh (chống co giật) và trấn thống (cắt cơn đau).

Theo Y học hiện đại

Thiên ma có tác dụng làm trấn tĩnh, giảm căng thẳng lo âu. Cơ chế gây trấn tĩnh của Thiên ma là do tác dụng ức chế tính hưng phấn của thần kinh trung ương. Tác dụng tăng trương lực và co bóp của hệ cơ trơn đường ruột. Thiên ma được dùng làm thuốc chống co giật, an thần, giảm đau, chữa hoa mắt chóng mặt đau đầu, chân tay tê bại, bán thân bất toại, nói năng phát âm khó khăn, kinh phong ở trẻ em.

Thiên ma và Câu đằng thường được phối hợp trong các bài thuốc điều trị chứng nội phong tại gan gây ra các biểu hiện run, cứng cơ, đau đầu, hoa mắt,chóng mặt…

Ngoài ra, Thiên ma còn có tác dụng giảm đau, chống viêm, tăng cường lưu lượng máu ở tim và não, làm giảm lực cản của mạch máu, giãn mạch ngoại vi, hạ huyết áp, làm chậm nhịp tim, tăng sức chịu đựng thiếu oxy của động vật thí nghiệm. Polysaccharide của Thiên ma có hoạt tính miễn dịch.

Theo một nghiên cứu tại Viện y học cổ truyềnTrung Quốc, Thiên ma có tác dụng bảo vệ và thúc đẩy quá trình hồi phục của các tế bào thần kinh bằng cách ức chế các protein liên quan đến stress và huy động các gen bảo vệ tế bào thần kinh như Nxn, Dbnl, Mobkl3, Clic4, Mki67 và Bax. (Tạp chí Quốc tế Hóa sinh và Sinh học phân tử 2012:3(2):219-241)

Nhiều nghiên cứu trước đây đã chứng minh rằng Thiên ma và các chế phẩm của nó đóng vai trò bảo vệ thần kinh thông qua việctác động đến các độc tính kích thích thần kinh,nhiễm độc thần kinh oxy hóa, tăng cường chức năng của tế bào thần kinh đệm, và làm chậm lại quá trình thoái hóa, lão hóa của tế bào thần kinh.

Nhờ những cơ chế này, Thiên ma được sử dụng trong nhiều bài thuốc giúp làm giảm các chứng run (run tay, run chân, run giật toàn thân…) do bệnh lí, với nguyên nhân chính bắt nguồn từ sự tổn thương tế bào thần kinh, dẫn đến rối loạn chức năng vận động như trong bệnh và hội chứng Parkinson, run ở người cao tuổi,…

DS.Thu Thảo

Bình luận