Tình trạng thừa cân, béo phì ngày càng gia tăng ở mọi lứa tuổi do thói quen ăn nhiều chất béo, đồ ăn nhanh, lười vận động, ngồi nhiều một chỗ... Do đó làm tăng nguy cơ tiến triển các bệnh rối loạn chuyển hóa, đặc biệt là đái tháo đường (ĐTĐ) typ2 – bệnh lý rối loạn chuyển hóa ảnh hưởng chủ yếu bới chế độ ăn uống, luyện tập.

Nguy cơ mắc ĐTĐ typ2 do béo phì

Béo phì là tình trạng mỡ dư thừa tích tụ ở một số bộ phận (thường ở bụng, đùi, mông) hay toàn bộ cơ thể. Để đánh giá mức độ thừa cân, béo phì, các bác sĩ thường dựa trên chỉ số BMI được tính theo công thức:

BMI = Cân nặng (kg)
Chiều cao x Chiều cao (m2)

Bảng phân loại theo chuẩn của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) và người châu Á (IDI&WPRO):

Phân loại WHO BMI (kg/m2) Châu Á BMI (kg/m2)
Gầy <18.5 <18.5
Bình thường 18.5 - 24.9 18.5 - 22.9
Thừa cân 25 23
Tiền béo phì 25 - 29.9 23 - 24.9
Béo phì độ I 30 - 34.9 25 - 29.9
Béo phì độ II 35 - 39.9 30
Béo phì độ III 40 40

Các nhà khoa học thuộc viện phân tử tế bào Singapor cho biết: Protein NUCKS có chức năng phát tín hiệu insulin trong tế bào bị thiếu hụt hay giảm hoạt động ở những đối tượng béo phì, dẫn đến giảm nhạy cảm insulin, tăng nồng độ đường trong máu.

Mặt khác, khi dư thừa năng lượng, các tế bào sẽ phát tín hiệu giảm tiếp nhận insulin trên bề mặt để giảm vận chuyển glucose vào trong tế bào. Đồng thời, các tế bào mỡ dư thừa kích hoạt các tế bào miễn dịch giải phóng các hoạt chất gây viêm (cytokine, interleukin – 6…) làm giảm hoạt động của insulin.

Béo phì dẫn đến tình trạng đề kháng insulin, do đó có nguy cơ mắc ĐTĐ typ2 gấp 80 lần so với những người bình thường và chiếm khoảng 80% trong tổng số người mắc bệnh - Theo thống kê của Diabetes UK.

Béo phì – yếu tố nguy cơ cao tiến triển đái tháo đường typ2
Béo phì – yếu tố nguy cơ cao tiến triển đái tháo đường typ2

Giảm cân – giảm 50% nguy cơ mắc ĐTĐ typ2 ở những người béo phì

Giảm cân giúp cải thiện hoạt động của insulin, làm giảm nồng độ đường huyết lúc đói. Đồng thời còn mang lại cho bạn tinh thần thoải mái và ngủ ngon hơn – giúp giảm được các yếu tố nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường. Giảm 5% trọng lượng cơ thể có thể giảm 50% nguy cơ mắc đái tháo đường typ2.

Để giảm cân hiệu quả, bạn cần có một chế độ ăn uống, sinh hoạt nghiêm ngặt: Cắt giảm lượng tinh bột hàng ngày và hạn chế những thực phẩm chứa nhiều chất béo, đường, tinh bột như: đường tinh, bánh mì trắng, mì ống, khoai tây chiên, thạch, rau câu, bánh kẹo, mứt, nước ngọt... Tăng cường rau xanh, trái cây vì có chứa nhiều chất xơ. Chất xơ giúp kiểm soát đường huyết, ít cung cấp calo và tạo cảm giác no lâu. Tuy nhiên, không nên ép lấy nước vì sẽ làm giảm đáng kể lượng chất xơ. Bên cạnh đó, cần tuân thủ thời gian ăn uống và không nên bỏ bữa, đặc biệt là bữa sáng. Không ăn vặt hay ăn giữa bữa và ăn sau 8 giờ tối.

Xây dựng thực đơn khoa học mỗi ngày
Xây dựng thực đơn khoa học mỗi ngày

Ngoài chế độ ăn hợp lý, tăng cường luyện tập thể dục thể thao ít nhất 30 phút mỗi ngày là phương pháp giúp giảm cân hiệu quả, an toàn; đồng thời giảm nồng độ đường trong máu và cải thiện độ nhạy của insulin. Bởi vậy, bạn nên tự tạo cho mình thói quen luyện tập hàng ngày và có thể lựa chọn những bài tập hay môn thể thao đơn giản như thiền, yoga, thể dục nhịp điệu, aerobic, đi bộ, đi xe đạp, cầu lông…

Stress, lo lắng cũng là những nguyên nhân dẫn đến béo phì, do vậy bạn nên tạo cho mình tâm lý thoải mái, vui vẻ. Thư giãn khi làm căng thẳng, stress. Gặp gỡ bạn bè, người thân, nghe nhạc, tập thể dục hay làm những việc làm yêu thích có thể giúp bạn thư thái và tạo cảm giác hứng khởi.

Đối với những người béo phì độ 2, các biện pháp trên chỉ giúp cải thiện một phần cân nặng thì phẫu thuật giảm béo là phương pháp hiệu quả giúp cải thiện tình trạng bệnh và phòng ngừa ĐTĐ typ2. Bên cạnh đó, người bệnh có thể sử dụng một số loại thuốc thực phẩm chức năng hỗ trợ giúp giảm cân và phòng ngừa các yếu tố nguy cơ.

Ds. Đông Tây

Nguồn tham khảo:
http://www.obesityaction.org/
http://www.obesity.org/
http://www.diabetes.co.uk/
www.cdc.gov/diabetes/

BTV Lan Anh

Hộ Tạng Đường - Hỗ trợ giảm nguy cơ biến chứng tim mạch, thần kinh do đái tháo đường

Bình luận