Uất kim, Chi tử - từ gia vị bình dân đến vị thuốc quý

Uất kim, Chi tử - từ gia vị bình dân đến vị thuốc quý

Nghệ được biết đến là gia vị không thể thiếu trong nhiều món ăn bổ dưỡng của người Việt giúp làm lưu thông khí huyết, ngoài việc sử dụng để tạo màu và khử vị tanh. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết Nghệ còn là “khắc tinh” của các bệnh gan mật.

Nghệ hay còn gọi là Uất kim (Radix Curcumae Longae), thành phần chính là Curcumin, được sử dụng trong các bài thuốc để trị các bệnh về mật (sỏi mật, viêm đường mật) và các bệnh về gan (viêm gan mạn tính, xơ gan, gan nhiễm mỡ, nhiễm độc gan). Nhiều bằng chứng của y học hiện đại cho thấy hoạt chất Curcumin có tác dụng kích thích tế bào gan bài tiết dịch mật, đồng thời tăng co bóp túi mật, vận động đường mật nên tăng cường khả năng lưu thông của dịch mật. Không chỉ có tác dụng với mật, Curcumin còn giúp chống viêm và kháng khuẩn, giảm cholesterol máu và loại bỏ các độc tố của cơ thể qua gan nhờ quá trình làm tăng hoạt động của Glutathione S-transferase – một loại enzym giúp liên hợp hoạt chất Glutathione trong gan.

Chi tử (Gardenia jasminoides Ellis) là hạt phơi khô của quả dành dành. Theo nghiên cứu dược lý học hiện đại, chất Crocin, Crocetin và Genipin trong Chi tử có tác dụng lợi mật, tăng đào thải bilirubin (sản phẩm thải của hồng cầu) qua đường mật; giúp gia tăng hàm lượng Glutathione (chất chống oxy hóa trong gan), làm giảm men gan và quá trình lipid peroxy (oxy hóa tại gan). Sự kết hợp của Chi tử với Uất kim giúp làm tăng hiệu quả trong phòng ngừa và hỗ trợ điều trị các bệnh về gan mật.

 Trị sỏi mật bằng Đông y không thể thiếu Uất kim, Chi tử

Mục tiêu trong trị sỏi mật là loại sỏi nhằm khơi thông đường mật, giảm các triệu chứng do sỏi gây ra đồng thời dự phòng tái phát sỏi. Nhưng thực tế, thuốc làm tan sỏi cần sử dụng với thời gian dài (từ 6 tháng đến 2 năm) và gây nhiều tác dụng không mong muốn trên đường tiêu hóa làm quá trình điều trị bị gián đoạn hoặc kém hiệu quả. Các biện pháp can thiệp ngoại khoa giúp việc lấy sỏi hữu hiệu hơn, nhưng khó khả thi nếu sỏi nằm ở vị trí hiểm hóc hay khi đường mật bị tắc hẹp. Đặc biệt, tỷ lệ tái phát sỏi cao (30-50% sau điều trị) khiến cho việc điều trị càng trở nên nan giải.

Lợi thế của Đông y là hướng tới cân bằng các chức năng trong cơ thể để cơ thể tự điều chỉnh các rối loạn. Trong đó Uất kim, Chi tử là hai vị chính không thể thiếu trong điều trị bệnh gan mật. Vì theo Y học cổ truyền, nguyên nhân hình thành sỏi không chỉ là sự ứ trệ dịch mật mà còn liên quan mật thiết tới sự mất cân bằng chuyển hóa tại gan, sự hoạt động kém hiệu quả của hệ tiêu hóa. Trong điều trị cần hướng tới sự cân bằng chức năng của toàn hệ thống, loại bỏ sỏi chỉ là giải pháp tình thế chứ chưa giải quyết được tận gốc vấn đề.
Sự phối hợp giữa Uất kim và Chi tử cùng với một số dược liệu khác như Nhân trần, Diệp hạ châu, Sài hồ, Hoàng bá, Kim tiền thảo, Chỉ xác… làm tăng cường chức năng gan, tăng vận động đường mật, giúp kháng khuẩn, kháng viêm và làm giảm nhanh các triệu chứng đau, sốt, vàng da là giải pháp toàn diện để tháo gỡ những vấn đề nan giải trong điều trị bệnh. 
>> Xem thêm: Tác dụng của hạt mã tiền trong điều trị bệnh.
DS. Đông Tây
BTV Lan Anh

Kim Đởm Khang Giúp làm mềm sạn sỏi và bài sỏi mật

Bình luận