Nghiên cứu cho biết Serotonin có khả năng đẩy nhanh quá trình thoái hóa van hai lá

Thoái hóa van hai lá

Thoái hóa van hai lá (DMR) là một trong những loại bệnh van tim phổ biến nhất. Van hai lá nằm giữa tâm nhĩ trái và tâm thất trái của tim. Nó đóng chặt khi tim co bóp để ngăn máu chảy ngược vào tâm nhĩ trái.

Trong DMR, hình dạng của van hai lá trở nên méo mó, khiến van không thể đóng hoàn toàn. Điều này cho phép máu rò rỉ trở lại phổi (hồi lưu), hạn chế lượng máu giàu oxy di chuyển qua tim đến phần còn lại của cơ thể.

Do đó, DMR có thể gây ra các triệu chứng như mệt mỏi và khó thở. Do hiệu quả tuần hoàn giảm, tim phải làm việc nhiều hơn, theo thời gian sẽ gây ra những tổn thương vĩnh viễn. Điều này có thể dẫn đến một số vấn đề nghiêm trọng về tim và đe dọa tính mạng, bao gồm rung tâm nhĩ và suy tim.

Hiện nay chưa có thuốc điều trị thoái hóa van hai lá. 

Theo Giovanni Ferrari - Giám đốc Khoa học của Chương trình Nghiên cứu Tim mạch tại Columbia cho hay:

“Một số loại thuốc có thể làm dịu các triệu chứng và ngăn ngừa các biến chứng, nhưng chúng không điều trị van hai lá. Nếu tình trạng thoái hóa của van hai lá trở nên nghiêm trọng thì cần phải phẫu thuật sửa chữa hoặc thay van”.

Thoái hóa van 2 lá gây ra những tổn thương khiến lá van bị sa dẫn đến nhiều mức độ hở van 2 lá

Vai trò của Serotonin

Serotonin đóng vai trò quan trọng trong nhiều chức năng của cơ thể, bao gồm trạng thái cảm xúc, tiêu hóa, giấc ngủ, trí nhớ và quá trình đông máu. Serotonin đóng vai trò là chất dẫn truyền thần kinh giúp não bạn điều chỉnh tâm trạng; mức độ serotonin thấp hơn có liên quan đến lo lắng và trầm cảm.

Serotonin liên kết với các thụ thể cụ thể trên bề mặt tế bào, gửi tín hiệu đến tế bào để hoạt động tương ứng. Một protein được gọi là chất vận chuyển serotonin (SERT hoặc 5-HTT) di chuyển serotonin vào trong tế bào để được tái hấp thu và tái chế, một quá trình được gọi là tái hấp thu serotonin.

Thuốc được gọi là chất ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRI) liên kết với SERT để giảm tái hấp thu serotonin, cho phép serotonin tồn tại trong thời gian dài hơn. Lượng serotonin tăng lên này có thể giúp cải thiện các triệu chứng rối loạn tâm trạng. SSRI là một số loại thuốc chống trầm cảm được kê đơn rộng rãi nhất và bao gồm các loại thuốc nổi tiếng như fluoxetine (Prozac) và sertraline (Zoloft).

Thực hiện nghiên cứu

Nghiên cứu đã kiểm tra dữ liệu lâm sàng từ hơn 9.000 bệnh nhân đã trải qua phẫu thuật sửa chữa hoặc thay van cho DMR và đánh giá 100 mẫu sinh thiết van hai lá. Ferrari cho biết: 

“Nghiên cứu dữ liệu của những bệnh nhân này, chúng tôi nhận thấy rằng việc dùng SSRI có liên quan đến tình trạng hở van hai lá nghiêm trọng cần được điều trị bằng phẫu thuật ở độ tuổi trẻ hơn so với những bệnh nhân không dùng SSRI”.

Các nhà nghiên cứu cũng nghiên cứu các mô hình chuột in-vivo, sử dụng chuột biến đổi gen thiếu gen SERT và chuột bình thường. Họ phát hiện ra rằng những con chuột không có gen SERT phát triển van hai lá dày hơn và những con chuột bình thường được điều trị bằng SSRI liều cao cũng phát triển van hai lá dày hơn.

Sử dụng phân tích di truyền, các nhà nghiên cứu đã xác định các biến thể di truyền trong vùng gen SERT 5-HTTLPR ảnh hưởng đến hoạt động của SERT. Họ phát hiện ra rằng một biến thể "dài" của 5-HTTLPR làm cho SERT hoạt động kém hơn trong các tế bào van hai lá, đặc biệt là khi có hai bản sao (một của mẹ và một của bố). Bệnh nhân DMR với biến thể "dài-dài" cần phẫu thuật van hai lá thường xuyên hơn so với những bệnh nhân có biến thể khác.

Các tế bào van hai lá từ bệnh nhân DMR với biến thể "dài-dài" dễ phản ứng với serotonin hơn bằng cách tạo ra nhiều collagen hơn, làm thay đổi hình dạng của van hai lá. Ngoài ra, các tế bào van hai lá có biến thể "dài-dài" của 5-HTTLPR nhạy cảm hơn với fluoxetine so với các tế bào có biến thể khác.

Hệ lụy đối với bệnh nhân mắc bệnh van hai lá

Nghiên cứu chỉ ra rằng đối với bệnh nhân DMR có biến thể "dài-dài", dùng SSRI làm giảm hoạt động SERT ở van hai lá. Các nhà nghiên cứu đề xuất kiểm tra các bệnh nhân DMR để tìm hoạt động SERT tiềm năng thấp bằng cách tạo kiểu gen cho 5-HTTLPR, có thể xác định dễ dàng từ mẫu DNA thu được từ máu hoặc tăm bông. 

Ferrari cho biết: “Đánh giá những bệnh nhân mắc DMR vì hoạt động SERT thấp có thể giúp xác định những bệnh nhân có thể cần phẫu thuật van hai lá sớm hơn. Kịp thời sửa van hai lá bị hở sẽ bảo vệ tim và có thể ngăn ngừa suy tim sung huyết".

Khi thoái hóa van 2 lá gây ra những tổn thương nặng thì việc phẫu thuật là cần thiết lúc này

Các nhà nghiên cứu đã không tìm thấy tác động tiêu cực với liều SSRI bình thường hoặc biến thể "dài hạn" trong các tế bào từ van hai lá của người khỏe mạnh. 

“Một van hai lá khỏe mạnh có thể chịu được hoạt động SERT thấp mà không bị biến dạng. "Không chắc rằng SERT thấp có thể tự gây ra thoái hóa van hai lá. SSRIs thường an toàn cho hầu hết bệnh nhân. Một khi van hai lá đã bắt đầu thoái hóa, nó có thể nhạy cảm hơn với serotonin và SERT thấp". - Ferrari bổ sung thêm cho kết luận của mình.

Nghiên cứu bổ sung có thể giúp xác định xem bệnh nhân DMR đáp ứng tốt với SSRI có nên được khám thường xuyên để đánh giá tiến triển thoái hóa van hai lá hay không và liệu bệnh nhân DMR đáp ứng không tốt với SSRI có nên cân nhắc chuyển sang thuốc chống trầm cảm không phải SSRI thay vì tăng liều SSRI.

Nếu không may bạn đang bị thoái hóa van 2 lá hay các mức độ hở van khác, hoặc bạn chưa mắc bệnh thì hãy có phương pháp điều trị phù hợp và phòng ngừa ngay từ bây giờ để không gây ra những biến chứng đáng tiếc nhé.

Nếu có bất kỳ thắc mắc nào hãy để lại bình luận, các dược sĩ có chuyên môn sẽ giải đáp cho bạn trong thời gian sớm nhất!

Dược sĩ Đông Tây

Nguồn:

Trung tâm Y tế Irving thuộc Đại học Columbia

Tạp chí tham khảo:

Castillero, E., et al. (2023) Giảm hoạt động vận chuyển serotonin trong van hai lá góp phần vào sự tiến triển của thoái hóa van hai lá. Khoa học Dịch thuật Y học. doi.org/10.1126/scitranslmed.adc9606.