Thuốc lá và bệnh tim mạch

Nhiều công trình nghiên cứu cho thấy hút thuốc lá là yếu tố nguy cơ gây ra các bệnh tim mạch độc lập với các yếu tố nguy cơ khác, như thay đổi nồng độ cholesterol, yếu tố này phối hợp với các yếu tố khác làm tăng nguy cơ bị bệnh tim mạch; tăng nồng độ các sản phẩm ôxy hóa bao gồm cả LDL ôxy hóa, và giảm nồng độ HDL - một yếu tố bảo vệ tim; phối hợp với sự ảnh hưởng trực tiếp của CO và nicotin gây tổn thương nội mạc động mạch, làm giảm cung cấp ôxy cho cơ tim và tăng nguy cơ co thắt động mạch vành gây thiếu máu cơ tim. Dưới đây là một số bệnh tim mạch liên quan đến thuốc lá:

Loạn nhịp tim và đột tử

Các chất độc hại có trong khói thuốc lá có thể làm tăng số lượng các chất hóa học tự nhiên trong cơ thể như adrenalin, catecholamin..., hậu quả là gây ra chứng loạn nhịp tim, hoặc nhịp tim không bình thường. Đặc biệt người hút thuốc thường mắc bệnh loạn nhịp nguy hiểm, gây ra các cơn đau tim và tăng nguy cơ tử vong cao hơn so với người bệnh không hút thuốc.

Tăng huyết áp

Sau khi hút thuốc khoảng ít phút, nhịp tim bắt đầu tăng. Một nghiên cứu cho thấy nhịp tim có thể tăng lên 30% trong 10 phút hút thuốc sau đó mới trở lại bình thường. Tuy nhiên, điều không bình thường là dưới tác động của sự kích thích này, mạch máu phải co lại bắt buộc tim phải hoạt động nhiều hơn để vận chuyển ôxy. Do đó nếu hút thuốc lặp lại nhiều lần không những gây tăng huyết áp mà còn làm huyết áp dao động ở mức cao. Tình trạng huyết áp tăng cao liên tục ảnh hưởng rất xấu tới tim, tăng gánh nặng liên tục cho tim và hậu quả là gây bệnh tim. Thuốc lá kích thích gan sản xuất ra enzym làm hạn chế tác dụng của các thuốc điều trị tăng huyết áp nên việc chữa tăng huyết áp ở người hút thuốc càng khó khăn hơn.

Thuốc lá và bệnh tim mạch

Bệnh mạch vành dẫn đến bệnh tim

Bệnh mạch vành chiếm khoảng hơn 50% các bệnh liên quan tới tim mà nguyên nhân là do hút thuốc. Thuốc lá gây nguy cơ cao phát triển bệnh vữa xơ động mạch, dẫn tới bệnh tim. Các chất như hydrocarbon thơm đa vòng được chứng minh là chất gây ung thư có trong thuốc lá có tác dụng gây hình thành mảng xơ vữa. Tổn thương xơ vữa động mạch là do sự tích lũy các chất béo trong động mạch, gây mảng vữa xơ ở nội mạc làm hẹp lòng động mạch, do đó làm giảm lượng máu cung cấp cho tim và là một trong những nguyên nhân gây tăng huyết áp. Lớp nội mạc của động mạch có thể bị phá hủy do các tác nhân: tăng huyết áp, các chất độc hại trong khói thuốc, cholesterol máu cao. Khi nội mạc động mạch bị tổn thương sẽ làm cho các chất mỡ trong máu và tiểu cầu lắng đọng và gây tắc nghẽn động mạch. Kết quả là tạo thành tổ chức giống như sẹo. Tổ chức này lớn dần thành mảng vữa xơ, cùng với sự co mạch kéo dài hình thành cục máu đông trên mảng tổn thương. Mảng lắng đọng này sẽ bị phân hủy trong quá trình co mạch, khi đó lớp nội mạc của mạch máu và tiểu cầu giải phóng ra các chất có tác dụng co mạch, làm mạch máu càng co nhiều hơn. Như vậy một vòng xoắn bệnh lý có thể làm hình thành các cục máu đông gây tắc động mạch dẫn đến cơn nhồi máu cơ tim. Mặt khác, thuốc lá còn gây ra xơ vữa mạch bằng cách tạo ra các bất thường trong dòng máu gây nên cục máu đông; giảm đời sống trực tiếp của tiểu cầu, khiến chúng tập trung một cách bất thường; chất nicotin trong khói thuốc làm tăng nồng độ acid béo tự do trong máu, tăng nồng độ lipoprotein trọng lượng phân tử rất thấp (VLDL), một dạng mỡ có tác động xấu trong máu; đến lượt nó, VLDL lại làm tăng lượng LDL-cholesterol - loại cholesterol không có lợi, và giảm HDL - loại cholesterol có tác dụng bảo vệ thành mạch, do đó ít có khả năng chống xơ vữa mạch, đặc biệt ảnh hưởng xấu của thuốc lá lên HDL-cholesterol sẽ tăng theo số lượng thuốc hút.

Đau thắt ngực và đau tim

Như trên đã nói, hút thuốc trong thời gian dài sẽ gây tổn tương lớp nội mạc động mạch, gây co thắt mạn tính động mạch, hậu quả là cơ tim không nhận đủ ôxy trong suốt thời gian co bóp gây ra cơn đau tim. Khi hút một điếu thuốc lá, có trung bình khoảng 400 phần triệu phân tử CO, gây tê liệt một phần cơ tim và gây đau tim.

Bệnh cơ tim

Thuốc lá gây bệnh cơ tim bằng cách phá hủy các động mạch nhỏ, hoặc có thể các chất độc hại trong khó thuốc, nhất là khí CO gây tổn thương trực tiếp đến cơ tim. Còn có giả thuyết cho rằng thuốc lá làm tăng tính nhạy cảm với nhiều virut dẫn đến bệnh viêm cơ tim.

Lời khuyên tốt nhất cho những người hút thuốc là hãy quyết tâm dùng nghị lực mà bỏ thuốc để phòng tránh các bệnh tim mạch. Nhiều nghiên cứu cho thấy, nếu bỏ thuốc lá, nguy cơ đau tim sẽ giảm tới 60% sau 2 năm kể từ khi bỏ; người đã bỏ thuốc lá giảm xấp xỉ 60% nguy cơ bị bệnh tim mạch so với người hiện đang nghiện thuốc.