Bùn mật

Bùn mật là gì?

Bùn mật (sỏi bùn) là một hỗn hợp của các hạt vi chất kết tủa từ các thành phần của dịch mật, phổ biến nhất là tinh thể cholesterol và muối bilirubinate calcium - đây là tiền thân của sỏi mật. Mặc dù kích thước của sỏi bùn không rõ ràng và khó phát hiện, nhưng các triệu chứng do bùn mật gây ra tương tự như sỏi mật, bạn cần chú ý phòng ngừa trước khi bùn tiến triển thành sỏi.

Nguyên nhân hình thành sỏi bùn thường do giảm cân nhanh chóng, bỏ bữa kéo dài, mang thai, dùng một số thuốc (thuốc tránh thai, thuốc hạ mỡ máu, một số thuốc kháng sinh như ceftriaxone,…), ghép tủy hay ghép tạng, hay nuôi dưỡng lâu ngày bằng đường tĩnh mạch….

Triệu chứng và biến chứng do sỏi bùn

Bùn mật có thể gây ra các triệu chứng liên tục khi các hạt vi chất phát triển về kích thước và trở thành sỏi mật lớn hơn. Khi bùn ra khỏi túi mật đi vào ống túi mật hay ống mật chủ làm cản trở các ống dẫn từ túi mật vào ruột, nó có thể gây nên những triệu chứng y hệt với triệu chứng của sỏi túi mật, chủ yếu là:

+ Đau thường bắt đầu ở vùng thượng vị rồi khu trú ở ¼ vùng bụng trên bên phải, có thể là đau quặn hay đau liên tục, đôi khi đau lan lên vai phải.

+ Kèm buồn nôn và nôn ói

+ Có thể sốt, vàng da hay phân có màu đất sét

Bùn mật có thể gây ra các biến chứng như:

+ Viêm tụy tạng

+ Viêm mật quản

+ Viêm túi mật

Phát hiện bùn mật

Bùn mật có rất thể được phát hiện nhờ rất nhiều phương pháp như siêu âm, cộng hưởng từ, quét đường mật bằng phóng xạ hạt nhân, nội soi mật tụy ngược dòng, kiểm tra thành phần dịch mật,…Phương pháp hay được sử dụng nhất là siêu âm bao gồm siêu âm bụng và siêu âm nội soi.

Siêu âm bụng

Đối với siêu âm bụng, đầu dò được đặt trực tiếp trên da của bụng. Các sóng âm thanh đi qua da và sau đó vào các cơ quan bụng. Siêu âm bụng không gây đau, không tốn kém, và không có nguy hiểm cho bệnh nhân. Ngoài việc xác định 97% sỏi mật trong túi mật, siêu âm bụng có thể xác định các bất thường khác có liên quan đến sỏi mật. Nó có thể xác định:

- Độ dày của túi mật khi có viêm túi mật.

- Mở rộng túi mật và ống mật bởi tắc nghẽn do sỏi.

- Viêm tụy.

- Bùn mật.

Khi siêu âm bụng sẽ thấy bùn xuất hiện dưới dạng các echo có biên độ thấp, không có bóng cản.

Siêu âm nội soi (EUS)

Nội soi siêu âm có thể xác định bùn mật và bất thường tương tự như siêu âm bụng, tuy nhiên hình ảnh thu được tốt hơn so với siêu âm bụng do đầu dò tiếp xúc gần với các cơ quan như túi mật, ống dẫn mật và tuyến tụy.

Mặc dù siêu âm nội soi tốt hơn so với siêu âm bụng nhưng nó có hạn chế là tốn kém hơn, không phổ biến, và mang một số nguy cơ biến chứng như thủng ruột. Siêu âm nội soi cũng là một cách tốt hơn so với siêu âm bụng để đánh giá tuyến tụy.

Nếu bệnh nhân có bùn mật mà bị phát triển các triệu chứng hoặc biến chứng (viêm tái đi, tái lại nhiều lần) phương pháp điều trị được lựa chọn là cắt bỏ túi mật. Với sỏi bùn thì vấn đề phòng ngừa tạo thành sỏi viên lớn hơn là rất quan trọng, phải chú ý điều trị yếu tố nguy cơ như: tẩy giun định kỳ 6 tháng/ lần, tránh sử dụng các thuốc ngừa thai, thuốc hạ mỡ máu; nên giảm cân, tăng cường vận động, kèm theo chế độ dinh dưỡng hợp lý (giảm chất béo, tăng cường rau xanh, chất xơ, uống đủ nước…)

DS Đông Tây

Nguồn: http://www.medicinenet.com