Chăm sóc trẻ bị dị tật tim bẩm sinh đúng cách

Khi con không may mắn bị mắc dị tật tim bẩm sinh, sự chăm sóc của bố mẹ sẽ đóng một vai trò vô cùng quan trọng để giúp con có thể sống khỏe mạnh và phát triển bình thường. Vậy làm thế nào để chăm sóc cho con đúng cách? Dưới đây là những hướng dẫn cần thiết dành cho các ông bố, bà mẹ có con bị tim bẩm sinh.

Dinh dưỡng cho trẻ bị tim bẩm sinh

Bé mắc bệnh tim bẩm sinh sẽ rất dễ bị suy dinh dưỡng, bởi bé có nhu cầu năng lượng cao hơn bình thường, trong khi sự hấp thu lại bị giảm. Nguyên nhân là do bé bú kém, biếng ăn vì thở nhanh và mệt mỏi, đồng thời hệ tiêu hóa của bé yếu nên kém hấp thu dưỡng chất. Vì vậy, khi chăm sóc bé, bố mẹ cần phải rất kiên nhẫn và cẩn thận, để đảm bảo cung cấp đủ nhu cầu dinh dưỡng cho bé phát triển.

Trẻ mắc dị tật tim bẩm sinh dễ bị suy dinh dưỡng

Đối với những bé còn đang bú mẹ, để tránh bị sặc sữa, mẹ không được cho bé bú khi nằm, mà cần phải bế bé lên và để đầu của bé cao khi bú. Sau khi bú xong, nên bế đứng bé lên, áp vào vai mẹ vài phút và vỗ nhẹ vào lưng để bé ợ hơi trước khi đặt nằm xuống. Sau mỗi lần bú nên đặt bé nằm nghiêng để nếu có bị ọc thì sữa không tràn vào mũi gây sặc.

Mẹ nên cho bé bú nhiều lần trong ngày và mỗi lần bú số lượng sữa có thể giảm đi, không nên để bé bú lâu một lúc vì bé sẽ dễ bị mệt và sặc sữa. Nếu bé không bú được (do sinh non, có tật ở miệng hay mệt mỏi…), mẹ có thể vắt sữa cho bé uống, số lượng sữa trung bình trong ngày bằng khoảng 15% trọng lượng cơ thể của bé.

Nếu bé đã ăn dặm thì cũng nên cho ăn từng ít một và ăn nhiều lần tuỳ theo khả năng tiêu hoá của bé. Đối với bé lớn đã ăn cơm, gia đình nên cho bé ăn nhạt nhưng vẫn đảm bảo đầy đủ chất bổ dưỡng. Nên cho bé ăn chế độ có nhiều rau, trái cây và các thức ăn dễ tiêu để tránh táo bón. Bổ sung những thực phẩm giàu kali như cam, nho, đu đủ, chuối, nước dừa… khi trẻ phải sử dụng thuốc lợi tiểu, như Lasix (furosemide).

Những trẻ lớn bị suy tim chỉ nên uống nước khi khát. Ngược lại những trẻ bị tim bẩm sinh có tím, máu bị cô đặc nhiều, nên uống nhiều nước.

Trẻ bị tim bẩm sinh nên hoạt động thể lực như thế nào?

Hầu hết trẻ mắc dị tật tim bẩm sinh đều có thể sinh hoạt hay vui chơi bình thường. Trẻ có thể tham gia vào một số hoạt động có lợi cho sức khoẻ như đi bộ, chạy, bơi, đi xe đạp và chơi cầu lông. Chỉ cần tránh những hoạt động đòi hỏi gắng sức quá nhiều như bóng rổ, bóng đá, đua xe đạp, chạy cự ly dài, hoặc các môn thể thao mang tính chất thi đấu đối kháng như boxing, đấu vật, võ thuật, hay những trò chơi cảm giác mạnh.

Nếu trẻ đang ở độ tuổi đi học gia đình cần trao đổi với nhà trường để miễn cho trẻ những hoạt động nặng cần phải gắng sức nhiều.

Nhìn chung, trẻ mắc bệnh tim bẩm sinh nên được động viên tham gia vào các hoạt động thể chất phù hợp, để giúp trái tim thích nghi tốt và trẻ có thể được tận hưởng cuộc sống một cách bình thường.

Phòng tránh nhiễm khuẩn cho trẻ mắc dị tật tim bẩm sinh

Trẻ bị tim bẩm sinh rất dễ bịnhiễm khuẩn đường hô hấp, đặc biệt là viêm phổi, vì vậy để tránh biến chứng này bố mẹ nên giữ trẻ ấm cho trẻ khi trời lạnh, không cho trẻ ở những nơi có nhiều khói bụi, không được hút thuốc lá khi có mặt trẻ. Nếu thấy trẻ có các biểu hiện như ho nặng nhiều đờm, thở nhanh, khò khè, đau thắt ngực thì nên đưa trẻ đi khám ngay để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Trẻ bị tim bẩm sinh dễ bị viêm phổi, vì vậy cần giữ ấm cho trẻ khi trời lạnh

Dị tật tim bẩm sinh cũng làm tăng nguy cơ nhiễm khuẩn tim mạch, được gọi là viêm nội tâm mạc. Đây là bệnh nhiễm trùng các lớp lót bên trong của tim (màng trong tim), xảy ra khi vi khuẩn hoặc vi trùng khác từ một phần khác của cơ thể đi vào máu và lan đến các khu vực bị hư hại trong tim. Nếu không được điều trị, viêm nội tâm mạc có thể gây tổn hại van tim và có thể dẫn đến biến chứng nguy hiểm. Để ngăn ngừa nhiễm khuẩn này, trẻ cần được chăm sóc sức khỏe răng miệng đúng cách trong suốt cuộc đời. Bố mẹ nên hướng dẫn trẻ đánh răng sau mỗi bữa ăn và cho trẻ khám bác sĩ nha khoa định kỳ 6 tháng/lần. Ngoài ra, nếu trẻ có vết thương hở hay nhiễm khuẩn ở trên da, bố mẹ cũng nên đưa trẻ đi khám bác sĩ để được tư vấn dự phòng biến chứng lên tim mạch.

Nếu cần nhổ răng, cắt amidan, hay làm các thủ thuật, phẫu thuật có gây chảy máu, bố mẹ phải báo cho bác sĩ biết trẻ có bệnh tim bẩm sinh, để trẻ được uống hoặc tiêm kháng sinh dự phòng trước và sau thủ thuật, phẫu thuật, nhằm phòng tránh nguy cơ nhiễm trùng.

Trong sinh hoạt hàng ngày, bố mẹ cần lưu ý để phòng tránh nhiễm khuẩn cho trẻ. Trước khi cho trẻ bú hoặc ăn, mẹ cũng cần rửa tay sạch sẽ, nhớ lau kỹ vú, nhất là đầu vú bằng nước ấm. Các đồ dùng cho trẻ cũng luôn phải giữ vệ sinh sạch sẽ.

Những người đang bị ho, cảm cúm, nhiễm trùng thì nên tránh xa, không nên tiếp xúc hoặc chăm sóc trẻ.

Sử dụng thuốc điều trị bệnh tim bẩm sinh theo đúng chỉ định

Có rất nhiều loại thuốc điều trị bệnh tim bẩm sinh, tùy vào mỗi loại bệnh tim và mức độ nặng nhẹ của bệnh, mà bác sĩ sẽ cho trẻ sử dụng các loại thuốc khác nhau. Những thuốc này nếu dùng không đúng chỉ định, đều có thể có hại cho trẻ. Chính vì thế, bố mẹ cần lưu ý chỉ được cho trẻ uống thuốc theo đúng hướng dẫn của bác sĩ, không được tự  động ngưng thuốc sẽ khiến bệnh nặng hơn, cũng không tự động tăng hoặc giảm liều thuốc vì sẽ gây nguy hiểm cho trẻ. Trong khi dùng thuốc nếu trẻ xuất hiện bất kỳ triệu chứng nào khác thường, gia đình cần thông báo ngay cho bác sĩ.

Khi nào cần đưa trẻ mắc bệnh tim bẩm sinh đến khám bác sĩ?

Trẻ bị tim bẩm sinh cần được tái khám định kỳ mỗi tháng, 2 tháng, 3 tháng hay 6 tháng tùy theo chỉ định của bác sĩ. Cho dù sức khỏe của trẻ vẫn bình thường cũng nên đi tái khám theo đúng lịch hẹn để bác sĩ đánh giá diễn tiến của bệnh, phát hiện sớm các biến chứng nếu có, cũng như điều chỉnh lại liều lượng thuốc cho phù hợp với cân nặng tăng dần của trẻ.

Nếu trẻ có bất kỳ triệu chứng khác thường nào dưới đây thì cần đưa trẻ đi khám lại ngay:

 - Sốt cao

 - Trẻ bú kém, ăn kém hơn hoặc bỏ bú, bỏ ăn, nôn ói, tiêu chảy

 - Trẻ quấy khóc liên tục, bứt rứt vật vã hoặc mệt lả, lơ mơ, li bì

 - Thở nhanh, khó thở, lồng ngực bị rút lõm, ho nhiều

 - Da tím hoặc xanh tái nhiều hơn, vã mồ hôi nhiều, chi lạnh…

Trẻ mắc bệnh tim bẩm sinh cần được tái khám định kỳ theo chỉ định của bác sĩ

Một số lưu ý trong sinh hoạt của trẻ bị tim bẩm sinh

Trẻ bị tim bẩm sinh thường dễ bị mệt mỏi do thiếu oxy. Vì vậy, bố mẹ cần lưu ý tránh để trẻ quấy khóc, bú hoặc ăn quá no, chơi đùa lâu, rặn khi đi tiêu do táo bón… vì có thể làm cho tăng nhu cầu oxy của cơ thể, khiến trẻ bị mệt, khó thở, tím tái nhiều hơn.

Nên cho trẻ nằm đầu cao, chếch khoảng 45 độ, nhất là khi trẻ đang mệt và khó thở. Tránh các tác nhân kích thích như tiếng động lớn, tã ướt, bụng đói, ánh sáng chói… để trẻ được nghỉ ngơi yên tĩnh, ngủ ngon giấc.

Nếu trẻ khó thở cần nới rộng quần áo và đặt trẻ nằm theo tư thế quay sang một bên với hai đầu gối co lên ngực (tư thế này giúp tăng lượng máu lên phổi, trẻ sẻ đỡ mệt). Sau đó, lập tức đưa trẻ đến bệnh viện để điều trị kịp thời.

Khi cho trẻ đi chơi xa như tham quan, du lịch… bố mẹ cần nhớ để mang theo các loại thuốc điều trị cần thiết cho trẻ.

Giúp trẻ mắc bệnh tim bẩm sinh tự thích nghi với cuộc sống

Khi trẻ lớn lên, dần dần bố mẹ cần nói cho trẻ hiểu về dị tật tim bẩm sinh của trẻ và hướng dẫn trẻ cách tự chăm sóc sức khỏe cho bản thân, để trẻ tự thực hiện một lối sống lành mạnh, ăn uống điều độ, không hút thuốc lá, uống thuốc điều trị theo chỉ định hoặc hạn chế các hoạt động thể dục nếu cần thiết.

Bên cạnh đó, trẻ em và thanh thiếu niên có các dị tật tim bẩm sinh có thể gặp phải những vấn đề về tâm lý, khiến chúng luôn cảm thấy tự ti, mặc cảm, cô đơn hay khó khăn khi đối phó với bệnh tật. Vì vậy, bố mẹ cũng phải thường xuyên ở bên cạnh trẻ, chia sẻ, động viên, giúp trẻ hiểu rõ về bệnh và sẵn sàng hòa nhập với cuộc sống.

Không nên hạn chế cho trẻ chơi đùa cùng bạn bè hay cấm đoán trẻ tham gia các hoạt động thể lực, bởi như vậy sẽ làm cho trẻ ngày càng cảm thấy nhút nhát và mặc cảm hơn. Trẻ cần được hoạt động vui chơi, giải trí, kể cả vận động ngoài trời để có được sự phát triển tốt, sự tự tin và hòa đồng với bạn bè, không có cảm giác mình là người bệnh tật.

Khi trẻ trưởng thành, chúng cũng sẽ cần được tư vấn hướng nghiệp để lựa chọn được một công việc phù hợp với sức khỏe.

Trẻ bị bệnh tim bẩm sinh thường yếu ớt hơn những đứa trẻ bình thường, nhưng gia đình vẫn cần ứng xử với trẻ như với những đứa trẻ khác, tuyệt đối không nên coi con như một người bệnh, để giúp con có thể tự tin, vượt qua mặc cảm bệnh tật trong tương lai.